Λαογραφία - Ήθη & έθιμα

«Δεύτερον δε οι Στυμφάλιοι ως και πάντες οι κάτοι­κοι των ορεινών δήμων θεωρούσι την γυναίκα εις πάσαν εργασίαν σύντροφόν των. Πρέπει δηλ. αυτή να βοηθή αυτούς εις όλας τας εξοχικάς εργασίας των ήτοι εις την των αγρών και αμπέλων καλλιέργειαν και εις την σποράν και συλλογήν των δημητριακών καρπών. Και ου μόνον τούτον αλλά και να εξοικονομή τας οικιακός υπηρεσίας εις ας δεν δύναται να βοηθήση αυτήν ο ανήρ. Η αλήθεια καν πικρά πρέπει όμως να λέγηται. Κατά το θέρος λ.χ. όλην την ημέραν η γυνή συναγωνίζεται μετά του ανδρός εις τον θερισμόν του σίτου ή της κριθής, χωρίς να της επιτρέπηται ουδέ στιγμής ανάπαυσις, ενώ το εσπέρας όταν επιστρέφωσιν εις την οικίαν, βλέπετε τον μεν άνδρα εξαπλούμενον νωχελώς και ρογχαλίζοντα την δε δυστυχή θήλειαν άνευ ουδενός παραπόνου ασχολουμένην μεθ' όλην την της ημέρας εργασίαν εις την παρασκευήν τροφής (ζύμωσιν μαγείρευμα κ.λ.π.) εις εργα­σίας εις άς δεν βοηθεί αυτήν ο άνήρ, και ούτως ή γυνή εν τοις χωρίοις είνε και ανήρ και γυνή. Βεβαίως δεν εννοούμεν ότι ή γυνή πρέπει να είνε απλούν παιδοποιίας όργανον, αλλά και σύντροφος του ανδρός εις τάς εργα­σίας εκείνας εις τάς οποίας ή σωματική αυτής αντοχή δύναται να επαρκέση ώς λ. χ. εις τάς του οίκου εργασί­ας και ουχί εις τάς αγροτικάς αίτινες απαιτούσι σωματικήν δύναμιν ανωτέραν εκείνης την οποίαν ή γυνή ως εκ τής σωματικής αυτής ατελείας κέκτηται. Διότι ή υπέρ την δύναμιν εργασία των γυναικών φθείρει την υγείαν και την σωματικήν αυτών ευεξίαν καταστρέφει την κο­σμούσαν αυτάς λεπτοφυίαν και μαραίνει εν αυταίς καλλονήν και τρυφερότητα. Προσθέσατε εις αυτά και τήν κακήν δίαιταν και τάς κακουχίας εις άς υποβάλλονται αι χωρικαί γυναίκες και θά εξηγήσητε ευκόλως διατί αι πλείσται ίνα μη είπωμεν όλαι των χωρικών αι γυ­ναίκες εν ηλικία τριάκοντα ετών φαίνονται ως να πλησιάζωσι το πεντηκοστόν ή έξηκοστόν έτος τής ηλικίας. Ενθυμούμαι ότι εσχάτως γερμανός τις περιηγητής διερ­χόμενος την από Πατρών εις Κόρινθον σταφιδοστεφή παραλίαν διά του σιδηροδρόμου διηγείτο εν Κορίνθω κατά την άφιξίν του μετ' εκπλήξεως ότι κατά την διάβασιν του συρμού πλησίον των εργαζομένων ανδρών και γυναικών, οι μεν άνδρες εστηρίζοντο νωχελώς επί των στύλων των αξινών των και με στόμα χαίνον παρετήρουν την δέκα λεπτά απέχουσαν έτι αμαξοστοιχίαν την οποίαν συνώδευον διά του βλέμματος φεύγουσαν εις ίσην απόστασιν ενώ αι γυναίκες ουδέ την κεφαλήν ετόλμων νά υψώσωσι» (Γαλάνη Α. Κωνσταντίνου του Στυμφάλιου, Η Στυμφαλία - Ιστορική μελέτη, Εν Άργει  1901. Επανέκδοση της Στυμφαλίας  Βιβλιοθήκης, Εκδ. «Καλαυρία»).

«Ως και εν τω περί λίμνης κεφαλαίω είπομεν πολλοί Στυμφάλιοι πλέον των διαμένουσιν εν Αθή­ναις ασχολούμενοι εις διαφόρους εμπορικάς εργασίας. Καίτοι δε προ πολλών ετών έχουσι αποκατασταθή εν Α­θήναις, είνε λίαν φιλοπάτριδες μη λησμονούντες την Στυμφαλίαν ην συχνάκις επισκέπτονται. Και σύνδεσμον διατηρούσιν υπό την επωνυμίαν «Στυμφαλιακός σύνδεσμος» του όποιου κύριος σκοπός είνε η διά καταβολών απόκτησις κεφαλαίων προς εξυπηρέτησιν πολλών αναγ­κών τής πατρίδος. Μεγάλην όμως υποστήριξιν θά παρείχον τη πατρίδι άν ανελάμβανον την πώλησιν των διαφό­ρων Στυμφαλιακών προϊόντων εν Αθήναις ως λ.χ. του βουτύρου, τυρού, ωών, ορνίθων, αιγών, αμνών, γεωμή­λων, οίνου κ.τ.λ. και ούτω θα ήνοιγον οδόν πωλήσεως τοις συμπατριώταις αυτών Στυμφαλίοις οίτινες σήμερον πολλάκις αναγκάζονται να πωλώσιν εις ευτελή τιμήν τα άλλως τε άριστης ποιότητος προϊόντα ταύτα. Ίδιον δε χαρακτηριστικόν των εν Αθήναις Στυμφαλίων έξ ου α­ποδεικνύεται ή προς την πατρίδα στοργή αυτών είνε και τούτο. Ενώ δηλ. προ πολλών ετών έχουσιν άποκατασταθή εν Αθήναις, εξασκούσι τα πολιτικά αυτών δικαιώμα­τα εν Στυμφαλία εις την οποίαν λίαν πανηγυρικώς εν παραμοναίς εκλογών έρχονται. Επειδή δε οι εν Αθήναις Στυμφάλιοι απολαμβάνουσιν αρκετά εκ της εργασίας των, μιμούνται τούτους και άλλοι συγγενείς των εκ Στυμ­φαλίας ούτως ώστε κατ' έτος αυξάνει ο αριθμός των εν Αθήναις Στυμφαλίων. Η παρά το Θησείον συνοικία α­ποτελείται ως επί το πλείστον εκ Στυμφαλίων» (Γαλάνη Α. Κωνσταντίνου του Στυμφάλιου, Η Στυμφαλία - Ιστορική μελέτη, Εν ’ργει  1901. Επανέκδοση της Στυμφαλίας  Βιβλιοθήκης, Εκδ. «Καλαυρία»).